Ανάμεσα στα Κρασοχώρια της περιοχής Λεμεσού βρίσκεται και το Κοιλάνι το οποίο είναι φημισμένο με πλούσια μακρόχρονη ιστορική παράδοση και πολιτιστική κληρονομιά. Είναι κτισμένο στην ανατολική πλευρά του βουνού Αφάμη και τα αμπέλια του καλύπτουν τεράστια έκταση, που το φέρνουν να συνορεύει με το χωριό Όμοδος, τα Μανδριά, το Πέρα Πεδί, τη Συλίκου, τη Λόφου και το Βουνί. Στο χωριό σώζονται κατάλοιπα και τοπωνύμια από την αρχαία εποχή. Είναι αποικία των Αρκάδων και πολλά τοπωνύμια αποδεικνύουν το γεγονός αυτό. Η ονομασία Κοιλάνι προέρχεται από την Κυλλήνη της Πελοποννήσου, το όνομα του βουνού Αφάμης από τον Ευφήμιο Δία της Αρκαδίας, καθώς και ο γκρεμός της Ήρας. Βρέθηκαν τάφοι με αγγεία ρωμαϊκής εποχής. Υπάρχουν ακόμη κατάλοιπα από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, από τη φραγκοκρατία, την τουρκοκρατία, και βέβαια από την πρόσφατη ιστορία του νησιού μας. Τον καιρό της Τουρκοκρατίας το χωριό είχε περίπου χίλια σπίτια, είχε άδεια για παραγωγή και επεξεργασία του μεταξιού, και ότι πλήρωνε μαζί με άλλα χωριά ειδικό φόρο για το στρατό. Ακόμα αναφέρει τα προϊόντα του, που ήταν σταφύλια κρασιά, φρούτα και λαχανικά, όπως και σήμερα. Διέθετε προϊόντα πεδινών περιοχών, από τα κτήματα που είχε στο Παραμάλι. Κατά την αγγλοκρατία υπήρξε διοικητικό κέντρο, διέθετε Κτηματολόγιο, Δικαστήριο, Αστυνομικό Σταθμό, Ιατρικό κέντρο και ταχυδρομείο. Στα παλιά χρόνια ο λιγοστός κόσμος του δούλευε σε μικρές βιοτεχνίες και εργαστήρια, όπως σιδεράδικα, τσαγκάρικα, ξυλουργεία. Στα σπίτια οι γυναίκες είχαν μεταξοσκώληκες, έβγαζαν μετάξι, ύφαιναν, κατασκεύαζαν μαντήλια, βράκες, ζώστρες. Κεντούσαν επίσης την πιπίλλα, τον κροσιέ και πολλά άλλα. Τα υφαντά τους ήταν εξαίρετα και έφτιαχνα ακόμα περίφημα τα εφταλοΐτικα μαντίλια. Τα νερά του ποταμού κρύου γύριζαν οι αλευρόμυλοι, που αποτελούσαν σημαντικό στοιχείο της εμπορικής κίνησης του χωριού. Ο κόσμος πήγαινε για να αλέσει το σιτάρι του και να ψωνίσει, ή και να διεκπεραιώσει διάφορες δουλειές στα κυβερνητικά γραφεία. Όλα αυτά συγκέντρωναν κόσμο από τα γύρω χωριά και δημιουργούσαν ζωντάνια και κίνηση. Δικαιολογημένα λοιπόν, το Κοιλάνι, ονομαζόταν το κεφαλοχώρι των κρασοχωριών, η πρωτεύουσα του διαμερίσματος Κοιλανίου. Μέχρι το 1946 το χωριό είχε πληθυσμό μέχρι 1300 Έλληνες κατοίκους και 85 μωαμεθανούς. Οι μωαμεθανοί είχαν και το τζαμί τους και χότζα και σχολείο με 2 δασκάλους. Το τζαμί ήταν παλιά χριστιανικός ναός της Αγίας Σοφίας. Το Δημοτικό το 1946 είχε 230 μαθητές και 5 δασκάλους. Το φαινόμενο της αστικοποίησης, που άρχισε κυρίως από τη δεκαετία του 50 και συνεχίζεται και σήμερα, άδειασε κυριολεκτικά το χωριό. Σήμερα στο χωριό οι μόνιμοι κάτοικοι ανέρχονται στους 200. Το δημοτικό σχολείο απέμεινε με δύο, κάποτε και με ένα δάσκαλο και σήμερα δεν λειτουργεί καθόλου. Οι δύο εκκλησίες του χωριού, της Παναγίας και του Μονογενή, πρωταρχικά με δυο ιερείς, σήμερα λειτουργούνται εναλλάξ, γιατί ο κόσμος είναι λίγος και ο ιερέας ένας μόνο. Το χωριό παρά την ερήμωση που έχει υποστεί, εξακολουθεί να διατηρεί πολλά από τα παλιά του χαρακτηριστικά. Διατηρεί μέχρι σήμερα την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του μια που σπάνια κτίζονται νέα σπίτια. Στενά ανηφορικά δρομάκια, με πολλά αδιέξοδα είναι το γνώρισμα της φυσιογνωμίας του. Τοίχοι ψηλοί με εξώπορτες πότε καμαρωτές, πότε αψιδωτές, πότε ορθογώνιες στέκουν επιβλητικά και κλείνουν τις μικρές αυλές. Είναι φανερό πως το οικογενειακό άσυλο ήταν πρωταρχικής σημασίας και προστατευόταν ιδιαίτερα. Ολόκληρο το χωριό είναι τόσο πυκνοκτισμένο, στριμωγμένο κυριολεκτικά σε ολόκληρα τετράγωνα με ενωμένες στέγες και κολλητά σπίτια. Στις προηγούμενες δεκαετίες οι νοικοκυρές συνήθιζαν να ασβεστώνουν τους τοίχους προσθέτοντας το χαρακτηριστικό λουλλάκι, που τους έδινε ένα ανοικτό γαλάζιο χρώμα. Το Κοιλάνι είναι η πατρίδα του Αρχιμανδρίτη Κυπριανού του φωτισμένου λόγιου του 18ου αιώνα που έγραψε την "Ιστορία, Χρονολογική της Νήσου Κύπρου" καθώς και του Αρχιεπισκόπου Παϊσίου. Δείγματα της αγάπης τους για το χωριό τους φανερώνουν τα αφιερώματα τους. Επιτάφιος από τον Αρχιμανδρίτη Κυπριανό και άμφια από τον Αρχιεπίσκοπο Παΐσιο, που σώζονται στον Ιερό Ναό του Μονογενή. Από το Κοιλάνι κατάγονται ο λόγιος Λεόντιος Ευστράτιος, ο Ανθέμιος Πατριάρχης Αντιοχείας, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Γεράσιμος Κασσαβέτης και ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Αθανάσιος Κασσαβέτης. Το χωριό, έτσι όπως διατηρεί την παλιά αρχιτεκτονική του, τις παραδοσιακές ασχολίες των κατοίκων με όλα εκείνα τα εργαλεία και σκεύη της αμπελουργίας και της επεξεργασίας του σταφυλιού, αποτελεί θα λέγαμε ολόκληρο ένα Μουσείο, όπου η παράδοση συνεχίζεται ανόθευτα και οι πατροπαράδοτες εργασίες προσαρμόζονται αβίαστα στα νέα δεδομένα. Στο Κοιλάνι βρίσκονται δύο μουσεία το Εκκλησιαστικό και το Αμπελουργικό διατηρούνται αξιόλογα δείγματα της εκκλησιαστικής μας παράδοσης και της λαϊκής μας τέχνης. Εκτός από τις δύο εκκλησιές το χωριό έχει πολλά εξωκλήσια .Το πιο γνωστό είναι εκείνο της Αγίας Μαύρης, με σημαντικές τοιχογραφίες και ασυνήθιστη αρχιτεκτονική, κάτω από τον τεράστιο πλάτανο σε ένα μαγευτικό περιβάλλον. Ακόμη επιδιώκεται να δημιουργεί ζωή και κίνηση στο χωριό, προσφέροντας παράλληλα στους απόδημους Κοιλανιώτες και στους φίλους του χωριού την ευκαιρία να συναντηθούν. μέσα σε αυτά τα πλαίσια γιορτάζονται τα πρώτο Σαββατοκύριακο του Οκτωβρίου τα Αφάμια, η γιορτή του Παλουζέ. Τα Αφάμια, έχουν γίνει πια θεσμός. Μέσα στην ωραία φθινοπωρινή ατμόσφαιρα του χωριού, που από παντού μυρίζει σταφύλι και μούστο, το Κοιλάνι γιορτάζει την πιο όμορφη λαϊκή του εκδήλωση. Γιορτάζει ακόμα το Νοέμβριο το άνοιγμα του πιθαριού τα «Πιθοίγια». Διαθέτει πέντε οινοποιεία και μερικά καφεστιατόρια στο χωριό και στην Αγία Μαύρη.
Γράφει / Φωτογραφίες Αντρέας Λαζάρου
- See more at: http://www.philenews.com/el-gr/eidiseis-topika/43/182548/odoiporiko-sto-chorio-koilani-tis-eparchias-lemesou#sthash.kwPcraH0.dpuf
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου